تاریخچه زیورآلات ترکمن
فلزکاری و هنرهای مرتبط با آن که تجلی گاه سنن و آداب و رسوم اقوام است، به عنوان یکی از شاخه های عمده هنرهای صناعی از کهن ترین روزگاران تا دوران معاصر، آثار ارزشمندی همچون مفرغهای لرستان، زیورآلات هخامنشی، زیورآلات ترکمنی و …. را به هنردوستان پیشکش کرده است .
در ایران ساخت و استفاده از زیورآلات بخش مهمی از هنرهای سنتی محسوب می‌شده که از گذشته های بسیار دور رایج بوده و یافته های باستان شناسی نیز گواه این مدعاست.
در این میان ساخت و استفاده از زیورآلات در نزد مردم ترکمن رایج بوده و پیوند بسیار غنی ای با فرهنگ و آداب و رسوم و آئین های این قوم دارد. به عبارتی هم جنبه خودآرائی داشته و هم آئینی و فرهنگی و مذهبی. هر چند درباره تاریخ زیورسازی ترکمن ها اطلاعات زیادی در دست نیست؛ ولی مراجعه به ادبیات شفاهی و داستان های مکتوب چند سده اخیر ترکمن، نشانگراستفاده از زیورآلات نقره ای در بین ترکمن ها است که بیشتر، مردان به ساخت آن می پرداختند.
در میان طوایف ترکمن، پوشاک و زیورهای بانوان طایفه” تکه ” مفصل تر و زیبا تر بوده و تعداد قطعات آن بیشتر از طایفه “یموت” می باشد.
از خصوصیات بارز زیورهای ترکمن، وزن سنگین و ابعاد بزرگ آن می باشد.این زیورها معمولاً از نقره ساخته می شوند و از اینرو صنعت زیورسازی ترکمن را نقره کاری نیز می گویند. نقره کاری ترکمن قصد داشته مفهومی از حجم و جسم را بیان کند؛ مخصوصاً در مورد زیورآلات قوم تکه، بنابراین توانسته با استفاده از نقره که کم ارزشتر از طلا نیز می باشد به این منظور دست یابد.علاوه بر نقره از فلزات کم ارزش تر مانند آلیاژبرنج و ورشوو هم چنین از ورقه های طلا و آب طلا هم استفاده می شده است.
انواع زیورآلات ترکمنی:
- زیورها ی لباس
- زیورهای سر و پیشانی
- زیورهای مو
- زیور گوش
- زیورهای گردن و سینه (گردنبند و یا سینه‌ریز)
- زیور مچ دست
- زیور انگشت
- زیور کمر (کمربند)
- سایر زیورهای مربوط به زنان
- سایر زیورهای مربوط به زنان
- زیورهای ابزار کار
- زیورهای مربوط به کودکان
