تاریخچه گیوهبافی
گیوه نوعی پا پوش سنتی است که با استفاده از نخهای پنبهای بافته میشود و بیشتر در مناطق گرمسیر استفاده میشود. درباره صنعت گیوه بافی اطلاعات کمی در دسترس میباشد. البلخی تاریخ نویس معروف در سال ۱۱۰۵ میلادی متذکر میشود که غندیجان فارس در صنعت گیوه بافی مشهور بوده است.
در سال ۱۳۴۰.م که مستوفی جغرافیانگار از آنجا بازدید کرده مینویسد که پیشه گیوه بافی در اوج تکامل بوده است. زیباترین رویه گیوه در آباده، میان راه اصفهان و شیراز، بافته میشد. در شهر زنجان نیز گیوه بافی و استفاده از گیوه از سالها پیش متداول بوده است. در مناطقی که گیوه بافی در آنجا رواج دارد بافت گیوه و طرح و نقوش بکار رفته در آن متفاوت است. مثلاً در بافت گیوه زنجان با یک بار قلاب زدن و نخ رد کردن یک گره ایجاد میشود ولی در بافت گیوه کرمانشاه با ۳ بار قلاب زدن یک گره ایجاد میشود.
شیوه بافت گیوه: رویه گیوه را خانمها با سوزن گیوه بافی و نخ پنبهای محکم و دولا به سبک دوختی که روی لحاف میدهند، می بافند. منتها در اینجا پارچهای وجود ندارد. گیوه باف از بالای رویه گیوه یا چند رج که دور سر نخ بافندگی میاندازند آغاز میکند، و سپس ردیفهای پشت سرهم به آن اضافه میکند و آن را به تدریج از اطراف توسعه میدهد. وقتی طول مورد لزوم به دست آمد و به اندازه کافی بافته شد پاشنه آن را آغاز میکند.
پس از اینکه پاشنه را درست کرد، قسمتی که تا حال بافته به شکل دایره درآورده و دوازده ردیف دور این دایره می بافد و بدین ترتیب قسمت قوزک گیوه درست میشود. بافتن یک رویه گیوه با نخی که ضخامت آن متوسط است در حدود دو روز طول میکشد. بهترین گیوههای آباده از نخ ظریف پنبهای دولا بافته شده، و نقشهای هندسی زیبایی که سوراخهای کوچکی به هنگام بافت در آن درست شده، دارد.
بافت این نوع گیوهها زمان بیشتری می برد. زیره گیوههای بافت کرمانشاه از نخ پنبهای بوده که نخها را کوبیده و زیره بسیار ضخیم و محکمی درست میکنند که ساخت آن توسط مردان انجام میگیرد. سپس زنان بافنده روی همان زیره، از لبههای آن شروع به بافت کرده و رویه گیوه را می بافند. شیوه بافت گیوه که در زنجان مرسوم است به این شکل است که پایه(کَمه) گیوه به صورت جداگانه بافته شده، سپس رویه را از نوک آن روی کَمه میبافند و ادامه میدهند و بعد کنارههای آن را نیز در دو طرف ادامه داده و در پشت پاشنه کناره ها را به هم وصل میکنند.
نوع دیگری از گیوه زنانه که در چند ساله اخیر بافته میشود، توسط نخ ابریشمی و قلاب است. ابتدا رویه را از نوک آن شروع به بافت میکنند تا به اندازه دلخواه دربیاید، سپس رویه را به ۳ قسمت تقسیم کرده از دو طرف کنارهها را بافته و ادامه میدهند تا کنارههای گیوه به اندازه دلخواه بافته شود. در پشت پاشنه کنارهها را به هم وصل میکنند. گیوههای زنانه ابریشمی در رنگهای مختلف و متنوع بافته میشود.