نمدبافی

صنعت و هنر نمدمالی در خراسان

نمد از پشم گوسفند تنیده شده، به صورت کلاه، زیرانداز و سایر محصولات تولید میشود. صنعت نمد مالی در میان عشایر خراسان، از رونق فراوانی برخوردار است. از خواص نمد می توان گفت رطوبت را از خود عبور نمی‌دهد، عایق بسیار مناسبی برای سرما و گرما می‌باشد از استحکام قابل ملاحظه‌ای بهره می‌برد و نیز عمر زیادی می‌کند. تا حد قابل توجه‌ ای انعطاف‌ پذیر است.

نمدمالی صنعتی است که با تمام اعضای بدن در ارتباط است و نمدمال با عشق تمام به کار، همراه با حرکات موزون و دلنشین دست و پا و خواندن شعرهای لطیف و موزون خستگی مفرط ناشی از کار مداوم را همراه با عرق کردن فراوان از تن خسته خود بیرون می کند و به انتظار فرش کردن دستمایه تلاش خود می نشیند.

دستمایه ای که نقش های رنگارنگ طبیعی جلوه ای از طبیعت زیبا را با نقوش ساده و صمیمی به بینندگان نشان می دهد تا منظر زیبای صنعت دست بشر را که خداوند سبحان دراختیار اشرف مخلوقات قرارداده است، نظاره گر باشد.

نمدمالی از ابتدایی ترین شیوه های نساجی است که گفته می شود ابتدا در آسیای میانه به وجود آمد. ازدوره نوسنگی مردمی که باپشم سروکار داشته اند نمد را می شناختند . چادرنشینهای ایرانی نیز تا به امروز استادان مسلم هنر نمد سازی هستند. نه تنها کپنک نمدی با کلاه وآستین یکپارچه درست می کنند بلکه در تزیین وآرایش نمد با نقشه هایی که از پشم رنگ شده در دور نمد به کار می برند استادهستند .

قدیمی ترین صنایع دستی نمد

روشی که این چادر نشینان به کار می بردند ساده بوده وتا امروز هم پایدار بوده است. قدیمی ترین نمد موجود در گنجینه سلطنتی (شو سو یین) در”نارا” واقع در ژاپن متعلق به قرن هشتم پیش از میلاد است.این نمد ها را از راه دادوستد یا به عنوان پیش کش به ژاپن می آوردند. شیوه نمد مالی و تهیه نمد از زمانهای گذشته تا کنون تغییری نکرده است و در نقاط مختلف تقریبا یکسان می باشد . هم اکنون این هنر قدیمی به صورت نیمه صنعتی تهیه می‌شود یعنی کار ۵۰ درصد آن به صورت دست ساز و ۵۰ درصد دیگر توسط دستگاه انجام می‌شود. مهم‌ترین تولیدات نمدی امروز به صورت: زیراندازهای نمدی، جلودری، تن پوش‌های نمدی، نمد چوقا و امثال آنهاارائه می‌شود.

مراحل ساخت نمد 

تهیه پشم گوسفند از بازار توسط استاد کار

زدن پشم جهت بازشدن تارهای پشم از یکدیگر

قالب زنی نمد در این مرحله بسته به نوع نمدکه زیرانداز باشد و یا تن پوش پشم زده شده را در محلی که از باد و باران موصون باشد بر روی گونی و یا کرباس پهن می کنند.

اگر از آن نمد به عنوان زیرانداز استفاده شود ابتدا اندازه آن و شکل کلی آن مشخص می شود

پیاده سازی نقش و طرح بر روی پشم با توجه به سلیقه استاد کار نمد کار

در این مرحله بر روی کار مورد نظر را با پشم سفید یا سیاه کامل می پوشانند. تا جایی که حدود نیم تا یک متر روی آن پشم می ریزند.

ریختن آب داغ یا محلول آب و صابون بر روی نمد تا تمام تار های پشم در هم تنیده شوند.

مرحله نهایی ساخت نمد 

حال نوبت به مالش آن می رسد. پشم ها را همراه با پارچه یا حصیری که زیر آن است لوله می کنند و به شکل یک استوانه در می آورند و با طناب محکم می بندند و سپس یک یا چند نفر همزمان با دست یا پا با فشار زیاد آن را می مالند.در این مرحله پشم های خیس خورده با فشاری که بر آن ها وارد می شود کاملا به هم چسبیده می شوند.